ده هیبرید سینگل کراس ذرت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و 14 منطقه مختلف به مدت دو سال (1377 و 1378) جمعا در 28 محیط از نظر پایداری عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف، تعداد ردیف دانه، عمق دانه و وزن هزار دانه با استفاده از معیارهای پیشنهادی مختلف از جمله ضریب رگرسیون (bi) و انحراف از خط رگرسیون (S2di)، واریانس پایداری (σi2)، معیار Wi، ضریب تغییرات (C.V.) و بالاخره ضریب تبیین (R2) مورد بررسی قرار گرفتند. علاوه بر این، برای عملکرد دانه طبق روش پیشنهادی کانگ (Kang, 1993) تجزیه های لازم برای گزینش توام برای عملکرد دانه و پایداری انجام شد. بررسی پایداری هیبریدها برای عملکرد دانه با استفاده از معیارهای S2di، σi2، Wi،C.V.  و R2 و همچنین روش گزینش توام برای عملکرد دانه (معیار Ysi) نشان داد که هیبریدهای شماره 6 (KL17.2-5×MO17) و شماره 10 (KSC704) پایدار می باشند. بالاترین عملکرد دانه به ترتیب با میانگین 10.346 و 10.362 تن در هکتار به هیبریدهای شماره 6 (KL17.2-5×MO17) و 10 (KSC704) تعلق داشت. بررسی غیر یکنواختی ضرایب رگرسیون در اثر متقابل هیبرید × محیط نشان داد که این منبع فقط در مورد صفات تعداد ردیف دانه و عمق دانه معنی دار بوده است. بررسی پایداری اجزا عملکرد دانه نشان داد که هیبریدهای پایداری برای عملکرد دانه، تناسبی با هیبریدهای پایدار برای اجزا عملکرد ندارند و این در حالی است که عملکرد دانه با صفات تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه و عمق دانه (به ترتیب با 0.64=r، 0.45=r و 0.40=r) همبستگی مثبت و بالایی را نشان داد. بر اساس ضرایب رگرسیون، هیبریدهای شماره 6 (KL17.2-5× MO17) و 10 (KSC704) برای صفت تعداد ردیف دانه در بلال واکنش خوبی نسبت به بهبود شرایط محیطی نشان نمی دهند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور مطالعه نحوه کنترل ژنتیکی عملکرد و اجزا عملکرد دانه در ذرت، از تجزیه میانگین نسل های حاصل از تلاقی دو لاین اینبرد B73 و K18 با خصوصیات متفاوت استفاده گردید. نسل های P1، P2، F1، BC1، BC2 و F2 در طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1379 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقاتی اصلاح و تهیه نهال و بذر واقع در کرج کاشته شدند. در تجزیه میانگین نسل ها، برای صفت عملکرد دانه، آثار افزایشی، غالبیت و اپیستازی معنی دار بودند. در مورد وزن هزار دانه و تعداد ردیف دانه در بلال هر چند بیشترین نقش به آثار غالبیت تعلق داشت، ولی اثر افزایشی نیز وجود داشت. برای تعداد دانه در ردیف، بیشترین سهم مربوط به اثرات غالبیت بود ولی اثرات افزایشی منفی قابل توجهی نیز مشاهده شد. درجه غالبیت بالا نیز برای عملکرد دانه و عمق دانه حاکی از نقش اثرات غالبیت و فوق غالبیت ژن ها در کنترل این صفات می باشد.

شدت بالای تبخیر از سطح خاک به علت درجه حرارت بالای محیط و پایین بودن رطوبت نسبی هوا، فقیر بودن خاک از نظر مواد آلی و ناپایداری ساختمان خاک از شاخصه های مناطق خشک و نیمه خشک ایران محسوب می گردد. به نظر می رسد در یک مدیریت منطقه ای حفظ و نگهداری بقایای گیاهی با عملیات خاک ورزی در صورت عدم تاثیر منفی بر عملکرد محصول می تواند به مثابه روشی در بهبود شرایط اشاره شده موثر باشد. به همین منظور برای تناوب زراعی یکساله جو – ذرت (دو محصول زراعی در یک سال) 4 مدیریت بقایای گیاهی ایستاده جو شامل: سوزاندن، مدفون کردن، مخلوط کردن و نگهداری در سطح خاک در قالب 4 تیمار خاک ورزی روی تعدادی از شاخص های گیاهی ذرت و خاک مورد آزمون قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار از سال 1380 به مدت 4 سال زراعی در ایستگاه تحقیقاتی کبوترآباد اصفهان در خاک با بافت لوم رسی سیلتی انجام گرفت. عملیات خاک ورزی برای محصول جو در هر سال به روش مرسوم و تیمارهای مدیریت بقایای گیاهی (خاک ورزی) در ذرت کرت های ثابت اعمال شدند. کاشت در تیمارهای خاک ورزی شده با ردیف کار مرسوم و در تیمار بی خاک ورزی با ماشین کاشت مخصوص این سیستم انجام شد. نتایج سال اول آزمایش نشان دهنده کاهش عملکرد ذرت در تیمار حفظ بقایای گیاهی جو در سطح خاک (بی خاک ورزی) نسبت به روش های دیگر بود. از آنجایی به عدم دستیابی به تعداد مطلوب بوته در واحد سطح به دلیل عدم تماس کافی بذر با خاک علت این کاهش عملکرد شناخته شد، در سالهای بعد با تامین تماس بیشتر بذر با خاک دستیابی به تعداد مطلوب بوته در واحد سطح امکان پذیر گردید. این امر باعث شد که در سالهای دوم به بعد تفاوت معنی داری در عملکرد محصول و شاخص های استقرار گیاهی در بین تیمارهای آزمایش مشاهده نگردد. متوسط میزان مواد آلی خاک در عمق 10-0 سانتی متر بعد از 4 سال در روش های مخلوط کردن، نگهداری در سطح خاک و مدفون کردن بقایا به ترتیب حدود 20، 18 و 13 درصد نسبت به سوزاندن بقایای گیاهی افزایش نشان داد. همچنین جمعیت کرم های خاکی در تیمار سوزاندن بقایا (خاک ورزی مرسوم) به طور معنی داری کمتر از تیمارهای حفظ بقایای گیاهی بود. تفاوت معنی داری در وزن خشک ریشه تا عمق 60 سانتی متری در بین تیمارهای آزمایش مشاهده نگردید. نتایج چهارساله آزمایش نشان داد که تولید ذرت علوفه ای بعد از جو، به هر دو روش حفظ بقایای جو در سطح (در صورت تامین تماس کافی بین بذر و خاک) و یا مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاک سطحی (کم خاک ورزی) بدون تاثیر منفی بر عملکرد محصول امکان پذیر است. بنابراین یک سیستم تلفیقی یکساله شامل ترکیبی از خاک ورزی مرسوم برای جو و بی خاک ورزی یا کم خاک ورزی برای تولید ذرت (بعد از جو)، می تواند به عنوان یک سیستم جایگزین با توجه به افزایش مواد آلی خاک، بهبود فعالیت بیولوژیکی خاک (افزایش جمعیت کرم های خاکی) برای عملیات خاک ورزی مرسوم پیشنهاد گردد.

به منظور ارزیابی قدرت رقابتی ذرت و سلمه تره آزمیشی در سال زراعی 1382 در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران واقع در دولت آباد کرج انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با 3 تکرار انجام گردید. تیمارهای استفاده شده در آزمایش شامل 7 سطح تراکم سلمه تره (0، 5، 10، 15، 20، 25 و 30 بوته در مترمربع) و 2 سطح الگوی کاشت (تک ردیفه و دو ردیفه) بودند تجزیه آماری نشان که عملکرد دانه، بیوماس، شاخص برداشت، تعداد ردیف دانه در بلال، قطر چوب و ارتفاع گیاه تحت تاثیر تراکم سلمه تره قرار گرفت ولی تحت تاثیر الگوی کاشت قرار نگرفتند. اثر الگوی کاشت روی عملکرد دانه و تعداد ردیف دانه در بلال در سطح 95% معنی دار گردید به طوری که عملکرد دانه در الگوی کشت دو ردیفه (8.87 تن در هکتار) بیشتر از تک ردیفه (8 تن در هکتار) بوده است و همچنین تعداد ردیف دانه در بلال نیز در الگوی کشت دو ردیفه (14.03) بیشتر از تک ردیفه (13.42) بوده است. وزن هزار دانه تحت تاثیر هیچ یک از تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. اثر متقابل بین الگوی کاشت و تراکم سلمه نیز در مورد صفات تعداد دانه در ردیف و قطر چوب معنی دار شد. عملکرد دانه ذرت بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد بیولوژیک (r=0.93**) نشان داد و بعد از آن شاخص برداشت (r=0.54**)، ارتفاع بوته (r=42**)، تعداد دانه در ردیف بلال (r=0.39*) و تعدا ردیف دانه در بلال (r=0.31*) با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری داشته اند.

به منظور بررسی اثر مدیریت تلفیقی علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار، در سال زراعی 92-91، در شهرستان خوسف انجام شد. در کرت های اصلی، فاکتور کولتیواتور در دو سطح، شامل نزدن و زدن کولتیواتور و در کرت های فرعی، ترکیب فاکتورهای تراکم در دو سطح 100 و150 هزار بوته در هکتار و دز های علف کش مزوتریون + اس-متولاکلر+ تریوتیلازین (لوماکس) در چهار سطح شامل صفر، 5/1، سه و 5/4 لیتر در هکتار قرار گرفت. مقایسه میانگین ها نشان داد که کولتیواسیون به تنهایی توانست وزن خشک و تعداد کل علف های هرز را به ترتیب 67 و71 درصد کاهش دهد. همچنین عملکرد دانه در تیمارهای کولتیواتور زدن و کاربرد مقادیر 5/1، سه و 5/4 لیتر علف کش در هکتار، در یک گروه آماری قرار گرفت و تیمار کولتیواتور زدن و کاربرد 5/1 لیتر در هکتار علف کش مزوتریون + اس-متولاکلر+ تریوتیلازین (لوماکس) با عملکرد دانه 3988 کیلوگرم در هکتار، باعث افزایش معنی دار 6/64 و 7/53 درصدی عملکرد دانه در واحد سطح به ترتیب نسبت به تیمار کولتیواتور نزدن و کاربرد 5/1 لیتر در هکتار علف کش لوماکس و کولتیواتور زدن و عدم کاربرد این علف کش شد. همچنین افزایش تراکم، بر عملکرد دانه تاثیری نداشت. از این رو، با هدف کشاورزی پایدار و کاهش مصرف مواد شیمیایی در سیستم های زراعی، می توان با مدیریت تلفیقی علف های هرز، دز مصرفی علف کش جدید مزوتریون + اس-متولاکلر+ تریوتیلازین (لوماکس) را به میزان 6/66% کاهش داد که در این صورت، اثرات نامطلوب علف کش ها بر محیط زیست و مقاومت علف های هرز نسبت به علف کش ها کاهش خواهد یافت.

به منظور بررسی تاثیر غلظت و تعداد دفعات محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در شمال خوزستان، آزمایشی در سال زراعی 94-1393، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمار غلظت سالیسیلیک اسید در پنج سطح شامل صفر (شاهد)، 0.25، 0.5، 0.75 و 1 میلی مولار و تیمار تعداد دفعات محلول پاشی در سه سطح شامل محلول پاشی در مرحله 8-6 برگی، دو بار محلول پاشی در مرحله 8-6 برگی و ده روز بعد از آن و سه بار محلول پاشی در مرحله 8-6 برگی و ده و بیست روز بعد از آن در نظرگرفته شدند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد شامل وزن هزار دانه، تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف تحت تاثیر مقادیر مختلف غلظت و تعداد دفعات محلول پاشی سالیسیلیک اسید قرار گرفتند اما برهم کنش آنها اختلاف معنی داری نداشت. عملکرد بیولوژیک تحت تاثیر مقادیر مختلف غلظت سالیسیلیک اسید قرار گرفت به طوری که، بیشترین مقدار عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار غلظت 0.75 میلی مولار با 18150 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن مربوط به شاهد (بدون محلول پاشی) با 15410 کیلوگرم در هکتار بودند اما تعداد دفعات محلول پاشی و برهم کنش آنها اختلاف معنی داری نداشت. محلول پاشی سالیسیلیک اسید در مقادیر مختلف، عملکرد دانه را افزایش داد به طوری که بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به تیمار غلظت 1 میلی مولار با 8998 کیلوگرم در هکتار و کمترین آن مربوط به شاهد (بدون محلول پاشی) با 6897 کیلوگرم در هکتار برآورد شدند و در تیمار تعداد دفعات محلول پاشی بیشترین مقدار عملکرد دانه با 8592کیلوگرم در هکتار با دو بار محلول پاشی در مرحله 8-6 برگی و ده روز بعد از آن به دست آمد.نتیجه گرفته شد که مصرف سالیسیلیک اسید می تواند در افزایش عملکرد و رشد ذرت موثر باشد.